ترانس جریان چیست؟
در پروژه‌های برقی و سیستم‌های الکتریکی، ترانس جریان یکی از کلیدی‌ترین و کاربردی‌ترین تجهیزاتی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ این دستگاه پیچیده؛ اما حیاتی به اندازه‌گیری دقیق جریان‌های برق در سیستم‌های توزیع و انتقال برق کمک می‌کند. ترانس جریان عمدتاً به‌صورت یک حلقه آهنی محکم ساخته می‌شود که جریان مورد اندازه‌گیری از طریق آن عبور می‌کند.
این حلقه آهنی به‌ازای جریان ورودی نسبت به جریان خروجی یک نسبت ثابت ایجاد می‌کند، به‌عبارت‌دیگر، جریان ولتاژ خروجی ترانس جریان نمایانگری از جریان ورودی می‌باشد. ترانس جریان به دلیل دقت بالا و عملکرد قابل‌اعتماد خود در اندازه‌گیری جریان‌ها، از اهمیت بسیاری در سیستم‌های برق و تجهیزات الکترونیکی برخوردار است و در کنار ترانس توان و ترانس ولتاژ از ابزارهای اساسی مورد استفاده در صنعت برق به شمار می‌آید
ترانس جریان (Current Transformer) یک ابزار برق کلیدی است که برای اندازه‌گیری جریان‌های برق متناوب (AC) پیش از محافظ برق به کار می‌رود. این دستگاه عملکردی شبیه به ترانسفورماتور دارد، اما با اختلافات مهمی که در طراحی و عملکرد آن وجود دارد. هدف اصلی ترانس جریان، تبدیل جریان بزرگ‌تر به یک مقدار جریان کوچک‌تر و قابل‌اندازه‌گیری و مانیتورینگ است که به‌عنوان ورودی به تجهیزات اندازه‌گیری و حفاظتی برق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از ترانس جریان در انواع مختلف تجهیزات برقی مانند رله‌های حفاظتی، آمپرمترها، محافظ ولتاژ و دستگاه‌های کنترلی بهره‌برداری می‌شود و نقش بسیار مهمی در اطمینان از عملکرد امن و صحیح سیستم‌های برقی ایفا می‌کند
انواع ترانسفورماتور جریان
ترانس جریان (Current Transformer) در انواع مختلف برای مصارف مختلف در صنعت برق و الکترونیک استفاده می‌شود که دامنه کاربرد آن بر مبنای مشخصه‌ها، ولتاژ و جریان برق و نوع اندازه‌گیری و البته کاربری معین می‌گردد:
1. ترانس‌های جریان ابزاردقیق (Instrument Current Transformers):
این نوع ترانس‌ها به‌منظور اندازه‌گیری دقیق جریان‌های برق AC در دستگاه‌های اندازه‌گیری مانند آمپرمترها و ولت‌مترها استفاده می‌شوند. طراحی آنها به‌گونه‌ای است که دقت بالا داشته باشند و تا حد ممکن از هر گونه خطا و تداخل جلوگیری کنند.
2. ترانس‌های جریان حفاظتی (Protective Current Transformers):
و این نوع ترانس‌ها برای سیستم‌های حفاظتی در شبکه‌های برق استفاده می‌شوند. آنها نقش مهمی در شناسایی و محافظت از اتفاقات نامطلوب مانند برق‌گرفتگی و افزایش ناگهانی جریان ایفا می‌کنند.
3. ترانس‌های جریان کور بالانس (Core-balance Current Transformers):
مدل‌های Core-balance معمولاً در سیستم‌هایی با نقاط کور بالانس استفاده می‌شوند تا به‌عنوان یک حسگر تشخیص افتراقی جریان مورد استفاده قرار گیرند و در صورت وقوع اختلال‌های جریان اعمال مداخله و قطع خودکار تغذیه را انجام دهند.
4. ترانس‌های جریان مداخله‌گر (Interventional Current Transformers):
نوع دیگری از ترانس‌ها در برخی شرایط به‌عنوان تجهیزات مداخله‌گر برای کنترل و مداخله در سیستم‌های برقی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت؛ از جمله تجهیزاتی هستند که مهم‌ترین نقش را در مداخله‌های عملیاتی در سیستم‌های قدرتی ایفا می‌کنند.
5. ترانس‌های جریان فشار متوسط (Medium Voltage Current Transformers):
در مقابل اما این نوع ترانس‌ها برای اندازه‌گیری و حفاظت در سیستم‌های برق با فشار متوسط (معمولاً بین 1 کیلوولت تا 69 کیلوولت) کاربرد دارد. آنها دارای مشخصات تکنیکی و ساختارهایی مناسب برای این محیط‌های خاص هستند.
6. ترانس‌های جریان فشار ضعیف (Low Voltage Current Transformers):
ترانس‌های فشارضعیف برای اندازه‌گیری و حفاظت در سیستم‌های برق با فشار ضعیف (کمتر از 1 کیلوولت) مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولاً در تجهیزات الکتریکی در محیط‌های کم ولتاژ.
7. ترانس‌های جریان هسته بالا (High-Core Current Transformers):
و در ادامه این نوع ترانس‌ها برای اندازه‌گیری جریان‌های بسیار بزرگ در برخی از برنامه‌های خاص مانند تولید و انتقال برق با جریان‌های بالا استفاده می‌شوند.
8. ترانس‌های جریان هسته پایین (Low-Core Current Transformers):
این ترانس‌ها معمولاً برای اندازه‌گیری جریان‌های کوچک‌تر و کنترل سیستم‌های الکتریکی و صنعتی با جریان‌های پایین کاربرد خواهند داشت.
ترانس جریان یک وسیله بسیار پراستفاده است که برای اندازه‌گیری جریان‌های برق متناوب (AC) استفاده می‌شود. این دستگاه از تعدادی اجزای اساسی تشکیل شده است، از جمله هسته مغناطیسی، پیچ‌های اولیه و ثانویه، معاینه گرها و دسته‌بندی‌ها، محافظت‌ها و مواد عایقی. ترانس جریان دارای انواع مختلفی است که شامل ترانس‌های ابزار دقیق برای اندازه‌گیری دقیق، ترانس‌های حفاظتی برای محافظت از سیستم‌های برقی، ترانس‌های کور بالانس برای تشخیص کاهش جریان، ترانس‌های مداخله‌گر برای مداخله در سیستم‌ها، ترانس‌های فشار متوسط وفشار ضعیف برای اندازه‌گیری در محیط‌های مختلف، و ترانس‌های جریان هسته بالا و پایین برای جریان‌های بزرگ و کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند